Evrópumót landsliða var haldið á grísku eyjunni Krít 28. október til 6. nóvember við afar góðar aðstæður. Við Íslendingar héldum sama mót í Laugardalshöllinni árið 2015 og getum borið höfuðið hátt. Enn er talað um vel heppnað mótshald okkar.

Ísland tók þátt í opnum flokki og endaði í 27. sæti af 40 liðum; sama sæti og liðinu var raðað í fyrir fram samkvæmt styrkleika. Þótt sumum íslenskum skákáhugamönnum finnist þessi frammistaða ekki góð og miði þá við gullaldartímana í skák var íslenska liðið næstbest Norðurlandaþjóðanna á mótinu. Aðeins Norðmenn gerðu betur en við – en þeir enduðu í 23. sæti. Heimsmeistarinn, Magnús Carlsen, tefldi ekki með þeim.

Á fyrsta borði tefldu þeir fram Aryan Tari, nýkrýndum heimsmeistara undir tvítugu. Norðmenn eiga því tvo heimsmeistara þessa stundina. Í Noregi er mikil skákáhugi, sem auðvitað má að mestu rekja til Magnúsar.

Evrópukeppnin sterkari en Ólympíuskákmótið

Evrópumót taflfélaga er sterkara mót en Ólympíuskákmótið. Á Evrópumóti eru afar fá veik lið. Á Ólympíuskákmótinu greiða mótshaldarar allt uppihald fyrir þátttökuþjóðir en á Evrópumótinu greiðir hvert lið fyrir sig. Þátttaka er því dýr og tekur í budduna. Smærri skáksambönd í Evrópu láta því oft Ólympíuskákmótið duga. Sum skáksambönd, eins og Skáksambands Skotland, greiða allan kostnað liðsins á Ólympíuskákmótið en einungis hluta þegar kemur að EM. Á Evrópumóti tefla því mun veikari skákmenn fyrir Skotana en á Ólympíuskákmótinu. Á mótið vantaði öll Eystrasaltslöndin og Írland.

Öll stærri skáksambönd Evrópu tóku þátt í mótinu að þessu, að Svíum undanskildum, og vakti þátttökuleysi þeirra óneitanlega töluverða athygli og var töluvert gagnrýnt heima fyrir. Reyndar tóku Búlgarar ekki heldur þátt, en þar eru miklar innbyrðis deilur og ekkert skáksamband viðurkennt sem stendur af búlgörskum yfirvöldum né FIDE.

Kasparov frægasti skákmaðurinn frá Bakú

Aserar komu, sáu og sigruðu. Þetta var þriðji sigur Asera á Evrópumóti í síðustu fimm mótum, sem er býsna magnað, þar sem ávallt eru Rússar með sterkasta liðið á pappírnum. Fyrir sveit Asera fór hinn afar viðkunnanlegi Sjakríar Mamedjarov, sem nú er þriðji stigahæsti skákmaður heims. Mikill Íslandsvinur sem hefur margoft teflt á Reykjavíkurskákmótinu.

Þekkasti skákmaður fæddur í Aserbaídsjan fyrr eða síðar er að sjálfsögðu þrettándi heimsmeistarinn í skák, Garrí Kasparov, sem fæddist í Bakú árið 1964. Kasparov er hins vegar af armenskum og rússneskum ættum og tefldi með Rússum eftir fall Sovétríkjanna. Hann flutti til Moskvu um 1990 enda örugglega ekki auðvelt að vera af armenskum ættum í Aserbaídsjan.

Ómenntaðir Evrópumeistarar

Asersku landsliðsmennirnir fara ekki sömu leið og þeir íslensku. Þegar skákhæfileikar ungra manna (og kvenna) eru uppgötvaðir í æsku eru ungmennin einfaldlega tekin úr skóla og sett í massífa skákkennslu. Liðsmenn Evrópumeistara Asera eru því með öllu ómenntaðir – þótt ekki vanti gáfurnar og námshæfileikana. Væntanlega væru þeir ekki þetta góðir skákmenn án þeirra. Þessir menn hafa það síðan gríðarlega gott á aserskan mælikvarða og er Mamedjarov þar algjör þjóðhetja sem keyrir um á glæsikerrum.

Það að menn séu teknir úr skóla kornungir og veðjað á skákina á sér í stað í Rússlandi, Kína og Indlandi, svo nokkur dæmi séu nefnd. Fyrir þessa einstaklinga er skákin kannski eina tækifærið, eða a.m.k. besta tækifærið, til skera sig úr fjöldanum.

Aserskur agi

Það er alltaf gaman að fylgjast með Aserum á stærri mótum. Í kringum þá er ávallt haugur af aðstoðarmönnum, þó ekki jafn margir og hjá Rússum, en Aserar virðast yfirleitt vera næstfjölmennastir.

Asersku landsliðsmennirnir eru einstaklega skemmtilegar fýrar. Ávallt brosmildir og líflegir. Hafa stöku sinni orðið uppvísir að því að fá sér í glas og fara í spilavíti í miðju skákmóti, sem myndi ekki líðast í herbúðum flestra liða. Þeir fá sannarlega ekki verðlaun fyrir það að vera agaðasta liðið. Sjálfsagt hefðu Lars og Heimir ekki alltaf verið sáttir við þá.

Rússar urðu að sætta sig við annað sæti í opnum flokki en höfðu sigur í kvennaflokki.

Árangur Íslands

Íslenska liðið skipuðu Héðinn Steingrímsson, Hjörvar Steinn Grétarsson, Hannes Hlífar Stefánsson og Guðmundur Kjartansson. Liðsstjóri var Ingvar Þór Jóhannesson.

Af þeim tefldi Hjörvar Steinn best, en hann tefldi á öðru borði og fékk 5½ vinning í 9 skákum. Besta skák hans var gegn svissneska stórmeistaranum Sebastian Bogner í áttundu og næstsíðustu umferð.

Eftir 34 leiki átti Hjörvar leik.

35. Dh4! g6 36. Bxg6!! Dg7 (36…fxg6 37. Hd7) 37. Rf5! Bxg2 38. Kg1 og svartur gafst upp.

Glæsilegur sigur hjá Hjörvari.

Árangur Íslands var viðunandi á mótinu; hvorki góður né arfaslæmur. Nánast á pari. Auðvitað vilja menn gera betur og það ætlum við að gera á Ólympíuskákmótinu í Batumi í Georgíu í september næstkomandi.

Höfundur er forseti Skáksambands Íslands.

—-

Greinin birtist í vetrarhefti Þjóðmála, 3. tbl. 2017. Hægt er að gerast áskrifandi að Þjóðmálum með því að senda tölvupóst á askrift@thjodmal.is eða skilaboð á facebook síðu ritsins. Ritið færst einnig í lausasölu í verslunum Pennans/Eymundsson.